آدرس آزمایشگاهحاشیه احمدآباد، بین محتشمی و عارف، ساختمان فرید، طبقه اول

آزمایش خون CBC

آزمایش خون CBC (complete blood count) به عنوان یک آزمایش ساده و ارزان در همه ی چکاپ ها مورد بررسی قرار می گیرد. این آزمایش به علت اهمیت حیاتی و مهم خود جایگاه خیلی خاصی بین پزشکان و آزمایشگاه ها دارد. با این آزمایش خیلی ساده در عین حال مهم میشه از یک کم خونی ساده تا مراحل اولیه یک سرطان خون پیشرفته را تشخیص داد.

در یک آزمایش خون CBC ، پارامترهای زیادی (موارد مختلفی) اندازه گیری میشه. بطور کلی هدف از انجام این آزمایش تعیین تعداد، مقدار و کمیت های دیگر خون است. در ابتدا بررسی می کنیم تا ببینیم در یک آزمایش خون جه مواردی مورد ارزیابی قرار می گیره.:

هموگلوبین( Hb) در آزمایش خون CBC :

مهمترین چیزی که در تشخیص یک کم خونی برای پزشکان اهمیت دارد. مقدار هموگلوبین است. هموگلوبین نام پروتئینی است که در داخل سلول های خونی حضور دارد.

سلول های قرمز کار حمل اکسیژن را به اندام های مختلف به عهده دارند. هموگلوبین پروتئینی است که به مقدار زیاد در داخل سلول های قرمز وجود دارد. در واقع اکسیژن به مولکول های هموگلوبین متصل می شود . و در عروق به راه میافتد تا به بافت های نیازمند اکسیژن برسد.

نرمال رنج هموگلوبین (Hb) :

مقادیر نرمال هموگلوبین در نوزادان ، بزرگسالان و همینطور خانم و آقا متفاوت است.

در نوزادان معمولا بین 13/5-20/5 .

در کودکان تا سنین نوجوانی بین 11-14 .

در بزرگسالان در آقایان 13-16 و در خانم ها 11-15 است.

آقایون معمولا غلظت هموگلوبین خونشان بالاتر است. و این به علت عضلانی تر بودن بدن است. و جون عضلات به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. غلظت هموگلوبین در آقایون بیشتر است.

تفسیر مقدار هموگلوبین در آزمایش خون CBC

هموگلوبین به عنوان معیار کم خونی و یا پرخونی به کار می رود. عموما در هنگام کم خونی ها مقدار آن کاهش پیدا می کند. ما انواع کم خونی داریم. مهمترین کم خونی ، کم خونی فقر آهن است. این نوع کم خونی با مصرف مکمل های ویتامینی به راحتی قابل درمان است.

پرخونی گاهی می تواند علامت یک بیماری باشد. به طور معمول افرادی که سیگاری هستند یا در محیط هایی فعالیت دارند که سطح آلودگی بسیار بالاست پرخونی دارند.

هماتوکریت(Hct) در آزمایش خون CBC :

به نسبت حجم سلول های خونی به کل خون هماتوکریت گفته می شود. هماتوکریت هم مشابه هموگلوبین به عنوان معیاری برای کم خونی محسوب می شود. وقتی می گوییم هماتوکریت شخصی 45 است. یعنی 45 درصد خون آن شخص را سلول های خونی تشکیل می دهند. و الباقی خون بخش مایع یا پلاسمای خون را تشکیل می دهد.

مقدار نرمال رنج هماتوکریت در آزمایش خون :

این مقدار نیز مشابه هموگلوبین در بین سنین مختلف و جنسیت های مختلف ، متفاوت است.

به عنوان مثال در نوزادان بین 40 تا 70 درصد می رسد . در کودکان بین 31تا 41 درصد. و در بزرگسالان به این ترتیب است : در آقایون بین 40 تا 49 درصد و درخانم ها بین 35 تا 45 درصد.

تفسیر مقدار هماتوکریت در آزمایش خون:

مقادیر هماتوکریت اگر زیر مقدار نرمال باشد . به عنوان کم خونی محسوب می شود.

حال سوال این است که چرا با وجود هموگلوبین که خودش معیار کم خونی محسوب می شود . اندازه گیری هماتوکریت نیز اهمیت دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت ما انواع گوناگونی از کم خونی ها داریم . از کم خونی فقر آهن گرفته تا کم خونی تالاسمی.

برای تشخیص و افتراق نوع کم خونی ، هموگلوبین ، هماتوکریت و تعداد گلبول های قرمز مهم و کمک کننده است.

در پرخونی ها مقدار هماتوکریت افزایش می یابد. البته باید دقت کنید که علت پرخونی چیستو چون نوع رویکرد درمانی در مواجهه با آن متفاوت است.

گلبول های قرمز (Rbc ) در آزمایش خون CBC :

گلبول های قرمز یا سلول های Rbc ، سلول های اصلی خون هستند. که کار خون رسانی را انجام می دهند. تعداد گلبول های قرمز در خون بسیار زیاد است. حدود 4 میلیون در هر سی سی خون. عمر هر گلبول قرمز حدود 120 روز است. این سلول ها فاقد هسته هستند . و پر از پروتئین هموگلوبین هستند. یعنی مشابه یک واگن قطار باربری که پر از مولکول های هموگلوبین شده تا بتونه کار اکسیژن رسانی رو به خوبی انجام بده.

گلبول های قرمز بعد از 120 روز پیر می شوند. و دیواره ی شکننده ای پیدا می کنند. در مویرگ های نازک بدن به علت شکنندگی دیواره گلبول های قرمز پاره می شوند و از بین می روند. در اثر تجزیه ی گلبول های قرمز ماده ای بوجود می آید که عامل زردی رنگ ادرار محسوب می شود.

رنج نرمال گلبول های قرمز در آزمایش خون :

تعداد گلبول های قرمز در تشخیص انواع کم خونی بسیار کمک کننده است. ولی به عنوان معیاری از کم خونی نمی توان آن را مد نظر قرار داد. چون در بسیاری از مواقع تعداد Rbc کاهش پیدا می کند. ولی در بعضی از کم خونی ها تعداد گلبول های قرمز افزایش پیدا میکند.

مورفولوژی یا ریخت شناسی سلول های قرمز خون :

مورفولوژی یا شکل گلبول های قرمز اهمیت خیلی زیادی دارد. و در انواع بیماری ها در تشخیص لازم و حیاتی است. برای بررسی شکل گلبول های قرمز یک لام خون محیطی تهیه می شود.

یک قطره خون را روی یک لام شیشه ای قرار می دهند. و پس از رنگ آمیزی زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد. در زیر میکروسکوپ گلبول های قرمز از نظر شکل و اندازه و رنگ آمیزی مورد بررسی قرار می گیرد.

انواعی از مورفولوژی های معروف مربوط به گلبول های قرمز در زیر آورده شده است :

اسفروسیتوز:

گلبول ها حالت مقعر دارند . در حالت اسفروسیتوز شکل گلبول قرمز به صورت کاملا توپر و کروی در می آید.

میکروسیت:

سلول های قرمزی که سایز آنها از حالت عادی کوچکتر است.

ماکروسیت :

این سلول ها از حالت عادی بزرگتر هستند. ماکروسیتوز یعنی اینکه تعداد زیادی از سلول های قرمز خون بزرگتر از حد طبیعی هستند.

هیپوکروم :

گلبول های قرمز به علت تعقری که دارند. در لبه ها ضخیم تر از مرکز هستند. در رنگ آمیزی ها و زیر میکروسکوپ قسمت مرکزی رنگ پریده یا به اصطلاح بی رنگ دیده می شود. زمانی که بخش رنگ پریده بزرگتر از حالت نرمال باشد. هیپوکروم نامیده می شود. این علامت عموما در آنمی های فقر آهن دیده می شود.

نکته : به کم خونی عموما آنمی گفته می شود.

آنیروسیتوز:

اختلاف سایز گلبول های قرمز نامیده می شود.

گلبول های سفید (Wbc) در آزمایش خون CBC :

سلول های سفید یا white blood cell نقش ایمنی را در بدن دارند. این سلول های نگهبان با هر گونه عوامل خارجی که وارد بدن بشوند مبارزه می کنند. و آنها را از بین می برند. عامل خارجی می تواند یک ویروس ، باکتری ، گرده ی گل و یا سلول نا آشنا با بدن (سلول سرطانی یا بافت پیوندی) باشد.

گلبول های سفید به انواع گوناگونی تقسیم می شوند و هرکدام از آنها وظیفه ی خاصی در بدن به عهده دارند.

در یک آزمایش CBC خون نوع گلبول های سفید و تعداد هرکدام مشخص می شود. اهمیت نوع و تعداد گلبول های سقید در انواع بیماری ها بسیار حائز اهمیت است.

نرمال رنج گلبول های سفید خون :

این نرمال رنج در اطفال و بزرگسالان متفاوت است. ولی به طور کلی بین 11 الی 14 هزار در نظر گرفته می شود.

علل کاهش گلبول های سفید:

بیماری مغز استخوان ، مشکلات کبدی و طحال ، رادیوتراپی و شیمی درمانی.

کاهش گلبول های سفید می تواند خطرناک باشد. چون در صورت کاهش این سلول ها دفاع بدن در مقابل عوامل مهاجم کم شده . و درنتیجه احتمال ابتلا به انواع عفونت ها و بیماری ها محتمل است.

علل افزایش گلبول های سفید خون:

در صورت بروز هرگونه عفونت در بدن ، چه عفونت های باکتریایی و یا عفونت ویروسی، گلبول های سفید افزایش می یابد. در برخی حساسیت ها نیز افزایش دارند.
مصرف بعضی از داروها منجر به افزایش تعداد گلبول های سفید در آزمایش خون CBC می شود.
مشکلات مربوط به مغز استخوان که باعث افزایش گلبول های سفید می شوند. بخشی از این مشکلات باعث سرطان خون می شود.
آتریت روماتوئید
آسیب های شدید بافتی مثل سوختگی

پس توجه کنید که از یک آنفولانزای خیلی ساده گرفته تا سرطان خون باعث افزایش سلول های سفید خون می شود. نتیجتا اگر در برگه ی آزمایش شما تعدادWbc بالاتر از حد نرمال است سریع به خودتون نگید که مبتلا به سرطان شدید. همیشه گزینه های محتمل تری از سرطان وجود دارد.

حتما بخوانید: مقاله انواع سرطان و راه های تشخیص آن

انواع گلبول های سفید خون:

گلبول های سفید به دو دسته ی بزرگ گرانولوسیت ها و آگرانولوسیت ها تقسیم می شوند. گرانولوسیت ها سلول های دانه دار نیز نامیده می شوند. چون در داخل خودشون گرانول یا ذراتی دارند.

گرانولوسیت ها چند نوع دارند: نوتروفیل ، ائوزینوفیل، بازوفیل ،

آگرانولوسیت ها دو نوع هستند : لنفوسیت ، مونوسیت

نوتروفیل ها :

این سلول ها ، سلول های غالب موجود در بین انواع Wbc ها محسوب می شوند. حدود 60 درصد تعداد کل گلبول های سفید را نوتروفیل ها تشکیل می دهند. این سلول ها در عفونت های میکروبی عموما افزایش پیدا می کنند. و کار اصلی آنها ذره خواری یا فاگوسیتوز است. شکل ظاهری این سلول دارای گرانول های آجری رنگ و هستهی چند لوبه است.

ائوزینوفیل ها :

کمتر از 5 درصد سلول های سفید را تشکیل می دهند. و در واکنش به حساسیت ها یا عفونت های انگلی درصد آنها افزایش می یابد.

بازوفیل :

حدود 1 درصد سلول های سفید را شامل می شود. حاوی مقادیر زیاد هیستامین در خود هستند. و باعث ایجاد واکنش حساسیتی ، التهاب و کهیر می شوند.

لنفوسیت ها:

این سلول ها در ایمنی سلولی و عفونت های ویروسی نقش دارند. حدود 40 درصد گلبول های سفید در افراد بالغ از این نوع است.

پلاکت در آزمایش خون CBC :

پلاکت ها سلول نیستند. بلکه ذرات باقی از فروپاشی سلول هایی به نام مگاکاریوسیت هستند. این ذرات کوچک و گرد در پروسه ی انعقاد بسیار مهم هستند. عمر پلاکت ها در خون حدود 8-11 روز است.

مقدار نرمال پلاکت :

مقدار نرمال پلاکت در خون بالغین بین 150 تا 450 هزار عدد است. گاهی اوقات ذر بسیاری از افراد خون ریزی بینی به علت کمبود تعداد پلاکت اتفاق می افتد.

علل کاهش تعداد پلاکت :

خون ریزی های شدید که طی آن پلاکت مصرف می شود.
سرطان های خون
گاهی اوقات بصورت ارثی تعداد پلاکت پایین است.
شیمی درمانی
عفونت و نارسایی مغز استخوان و …

دوره تخصصی پذیرش و نمونه گیری آزمایشگاه

دوره تخصصی پذیرش و نمونه گیری آزمایشگاه تشخیص پزشکی

مصطفی بهمدی را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید.

مصطفی بهمدی

آخرین مقالات آزمایش خون نمونه گیری در منزل

نوشته های مرتبط ...

تفسیر جواب آزمایش چکاپ کامل و آنلاین

آخرین مقالات, آزمایش, نمونه گیری در منزل