علائم اولیه سرطان تخمدان 

 

سرطان تخمدان به عنوان هشتمین عامل مرگ و میر زنان در دنیا محسوب می شود. سرطان تخمدان به همراه سرطان پستان جزو نگرانی های همیشگی خانم ها محسوب می شود. امروزه با گسترش اطلاعات در اینترنت بسیاری از افراد به دنبال علت های علائم خود در اینترنت جستجو می کنند. و عموما چون علائم در فضای مجازی به صورت کلی نوشته شده است . به تشخیص های اشتباه میرسند. و نگرانی های بیجا برای خود درست می کنند.

به عنوان مثال علائم یک سرطان تخمدان می تواند با علائم یک سندرم روده ی تحریک پذیر و یا علائم بی نظمی عادات ماهیانه مشابه باشد. اطلاعات موجود در فضای مجازی به طور کلی و جهت بدست آوردن اطلاعات در مورد بیماری ها مناسب است. ولی اینکه از طریق آن بتوان قضاوتی کرد قطعا اشتباه است.

 

تخمدان چه نوع اندامی است؟

تخمدان دو غده ی کوچک به طول 3 سانتی متر در دو طرف رحم در خانم ها هستند. این دو غده از طریق لوله ی فالوپ به رحم وصل می شوند. تخمدان ها حاوی حدود 150/000 عدد تخمک نابالغ هستند که در دوران جنینی شکل گرفتند. این تخمک ها از دوره بلوغ شروع به آزاد شدن می کنند. و در هر دوره ی قاعدگی هر تخمدان یک تخمک آزاد می کند. این روند تا یائسگی ادامه دارد.

از این رو به تخمدان ها غده می گوییم که هورمون هایی نیز تولید می کنند. هورمون استروژن و پروژسترون توسط تخمدان ها ترشح می شود. که در تنظیم چرخه ی قاعدگی (سیکل پریودی) نقش دارند. همچنین هورمون استروژن در بوجود آوردن صفات زنانه بسیار موثر است.

سرطان تخمدان چیست ؟

سرطان تخمدان عمدتا در سنین بالای 40 سال بروز می کند. بدخیمی سلول های تخمدان سرطان تخمدان نامیده می شود. بیشتر سرطان های تخمدان از نوع کارسینوهای اپیتلیال تخمدان هستند. یعنی سرطانی شدن سلول های احاطه کننده ی سلول های تخمک.

حتما بخوانید : آشنایی با روند ایجاد یک سرطان

 

انواع سرطان تخمدان 

سرطان تخمدان نیز مشابه دیگر سرطان ها حالت خوش خیم و بدخیم دارد. تومور های خوش خیم سرطان محسوب نمی شوند. این تومور ها برای حیات و زندگی خانم ها مشکلی به وجود نمی آورد.

گاهی اوقات نیاز است که این تومورها از بدن خارج شوند. ولی اگر خارج نشوند با حیات بیمار در تضاد نیستند. و به بافت های دیگر حمله نمی کنند.

تومورهای بدخیم تخمدان

تومورهای بدخیم سرطان محسوب می شوند. و با حیات و زندگی بیمار در تضاد هستند. با خارج کردن این تومورها در خیلی از مواقع خطر آنها رفع نمی شوند. و احتمال عود مجدد آن وجود دارد. این تومورها می توانند متاستاز بدهند و به بافت های دیگر بدن حمله کنند.

کیست تخمدان

کیست ها ، کیسه هایی حاوی مایع است که بر روی سطح تخمدان و یا درون تخمدان رشد می کنند. البته گاهی کیست ها توپر هستند و ساختار سلولی تشکیل می دهند. در اکثر مواقع کیست تخمدان خوش خیم است . و با گذشت زمان یا مصرف داروهای جلوگیری از بارداری از بین می روند. اگر کیست بزرگتر شود یا به مرور زمان از بین نرود. نیاز به آزمایشات تکمیلی است. این کیست ها به طور معمول در عرض 8 هفته لز بین می روند. البته گاهی با دردهای شکمی همراه هستند.

متاستاز یا تهاجم در سرطان تخمدان 

تومورهای بدخیم در تخمدان می تواند گاهی به سایر بافت ها حمله کند. این حمله گاهی در بافت های مجاور دیده می شود. مثلا رحم و لوله های تخمدان را درگیر می کند. گاهی اوقات این تومورها از طریق دستگاه لنفاوی منتشر شده و در دیگر اندام ها مثل شکم ، قفسه سینه ، کبد ، ریه ها  ایجاد ضایعات سرطانی می کنند.

 

علائم سرطان تخمدان

احتمال اینکه در مراحل اولیه سرطان علائمی وجود نداشته باشد است. اما با رشد تومورها علائم بروز می کنند.

مهمترین علائم سرطان تخمدان که می توان در نظر گرفت به شرح زیر است :

• احساس خستگی و کوفتگی دائمی(درد مشترک در بسیاری از سرطان ها)
• احساس تورم و نفخ در شکم ، حالت تهوع ، سو هاضمه ، گاز زیاد در معده ، یبوست و اسهال
• احساس درد یا فشار در ناحیه شکم ، لگن ، پشت یا پاها
• درد دائمی و گنگ در ناحیه شکم و زیر شکم
• افزایش سریع سایز شکم
• مشکل در بلع غذا و احساس سیر شدن زود هنگام
• خون ریزی شدید واژن ، خون ریزی شدید در دوران قاعدگی یا پس از یائسگی

علائم سندرم روده ی تحریک پذیر نیز مشابه علائم سرطان تخمدان است. با این تفاوت که سندرم روده ی تحریک پذیر پس از مدتی بهبود پیدا کرده . و علائم از بین می رود ولی سرطان تخمدان خیر.

هرگاه علائمی مشابه موارد گفته شده داشتید. باید به یک پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینات و سوال در مورد سابقه ی خانوادگی شما تشخیص خواهد داد که شما مبتلا به عارضه ای خاص هستید . و نیاز به آزمایشات تکمیلی تر وجود دارد یا خیر.

چه عواملی باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان می شود؟

اصطلاحا به این عوامل ، عوامل خطرزا گفته می شود. یعنی عواملی که رعایت نکردن آنها باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان می شود.

سابقه ی سرطان تخمدان در خانواده :

افرادی که در خانواده یعنی بین خواهران و مادر خود سابقه ی ابتلا دارند. در معرض خطر بیشتری هستند. همچنین اگر در خانواده فامیل های درجه یک سابقه ی ابتلا به سرطان سینه ، دهانه رحم ، سرطان روده وجود دارد ریسک افزایش می یابد.

حتما بخوانید : سرطان روده و علائم بروز آن

اگر در خانواده ی خودتون چندین زن با سابقه ی ابتلا زودرس به سرطان تخمدان مشاهده می کنید. بهتر است با یک متخصص ژنتیک مشورت کنید. احتمال وجود ژن های مشترک دخیل در این امر بسیار بالا است. مورد دیگر در بین افرادی که خودشون به سرطان سینه ، رحم یا روده مبتلا شده اند ، این افراد نیز بیشتر در معرض خطر هستند.

عدم بارداری :

خانم هایی که هیچ گاه باردار نشدند و بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

سن بالاتر از 55 سال نیز خطر ابتلا را افزایش می دهد.

دیگر عوامل خطر عبارتند از :

چاقی(BMI بالاتر از 30) ، استفاده از داروهای باروری ، هورمون درمانی پس از یائسگی.

بعضی از خانم ها برای از بین بردن علائم یاسگی بیش از 10 سال استروژن مصرف می کنند. همین امر باعث افزایش ریسک ابتلا می شود.

تشخیص سرطان تخمدان

عموما بیمارانی با علائمی که در قسمت قبل گفتیم به پزشک مراجعه می کنند. و پزشک برحسب اقتضا آزمایشات و معاینات مناسب را پیشنهاد می کند. در بین روش های تشخیصی چند روش زیر ارجح تر هستند.

معاینه فیزیکی برای تشخیص سرطان تخمدان

عموما پزشک برای تشخیص ناحیه درد شما را معاینه می کند. همچنین معاینه با هدف لمس تومورهای بزرگتر و یا تشخیص مایع آسیت انجام می شود. اگر تجمع مایه آسیت در شکم تشخیص داده شود. مقداری از مایع خارج می شود و برای تشخیص سلول های تومورال تخمدان مورد بررسی قرار می گیرد.

آزمایش خون برای تشخیص سرطان تخمدان

معمولا تست CA125 برای تشخیص سرطان مورد بررسی قرار می گیرد. این تومورمارکر در سرطان های دیگر مثل پستان ، لوله های رحمی ، پانکراس ، مجاری معده ای – روده ای نیز افزایش دارد.

مهمترین نقص این آزمایش عدم شناسایی سرطان در مراحل اولیه ی درگیری است. ولی در پیگیری روند درمان بسیار نقش مهم و کمک کننده ای دارد. مقدار نرمال در اکثر افراد زیر 35 در نظر گرفته می شود.

آزمایش HE4 (Humanepididymis secretory protein 4) :

آزمایش HE4 در کنار آزمایش CA125 در تشخیص سرطان تخمدان بسیار کمک کننده است. در واقع این دو آزمایش در ترکیب با یکدیگر می توانند درصد اختصاصیت را به 95 درصد افزایش بدهند. و حتی مرحله ی I سرطان را به خوبی تشخیص دهند.

اگر نسخه ی آزمایش دارید می توانید برای انجام آزمایش از همراه آزما کمک بگیرید.

اگر نسخه  آزمایش ندارید و قصد چکاپ دارید می توانید از چکاپ شو استفاده کنید.

 

فاکتور ROMA (Risk of ovarian Malignancy Algorithm):

فاکتورROMA طی فرمولی از دو عدد CA125  و HE4 بدست می آید. مقدار نرمال آن در خانم ها قبل از یائسگی و بعد ار یائسگی متفاوت است. این فاکتور میزان پر خطر بودن یا کم خطر بودن سرطان تخمدان را نشان می دهد. عدد نرمال برای این فاکتور بصورت زیر است :

در خانم های یائسه :

 ریسک بالا برای تشخیص سرطان تخمدان بیشتر از 30 درصد.

ریسک پایین برای تشخیص سرطان تخمدان کمتر از 30 درصد.

در دوران قبل از یائسگی :

ریسک بالا برای تشخیص سرطان تخمدان بیشتر از 11/4 درصد.

ریسک پایین برای تشخیص سرطان تخمدان کمتر از 11/4 درصد.

آزمایش بیوپسی از تخمدان 

معمولا پس از استفاده از روش های تشخیصی مثل آزمایش و سونوگرافی در صورت لزوم بیوپسی توسط پزشک درخواست می شود.

بیوپسی به برداشت قسمتی از بافت بدن گفته می شود. هدف از این کار بررسی میکروسکوپی آن بافت است. تا بطور دقیق مقدار درگیری سلول های نرمال با سرطان مشخص شود.

در سرطان تخمدان نمونه ی بافت به دو روش برداشت می شود. لاپاروتومی و لاپاروسکوپی.

از لاپاروتومی برای برداشت کیست ها و توده های سرطانی در مراحل اولیه نیز استفاده می شود. بافت های برداشت شده در آزمایشگاه توسط پاتولوژیست مورد بررسی قرار می گیرند. و درجه و نوع سرطان را مشخص می کند.

سونوگرافی در تشخیص سرطان تخمدان 

سونوگرافی یک روش بسیار عالی در تشخیص توده ها و کیست ها محسوب می شود. از آنجاییکه در سونوگرافی از امواج صوتی استفاده می شود. ضرری برای بدن ندارد.

 گاهی اوقات بسته به موقعیت توده از روش ترانس واژینال استفاده می شود.

سونوگرافی ترانس واژینال : در این روش پروب سونوگرافی از طریق واژن وارد می شود و تصویر برداری انجام می شود.

تقسیم بندی سرطان تخمدان 

ما از این جهت سرطان ها را گرید بندی یا تقسیم بندی می کنیم . که پروتکل یا روش درمانی موثر انتخاب شود. اندازه ی تومور ، جنس سلول های تومور ، مقدار پیشرفت در بافت ها مجاور و متاستاز در درجه بندی سرطان حائز است. سرطان تخمدان به 4 مرحله ی زیر تقسیم می شود.

مرحله I یا درجه یک :

سلول های سرطانی در یک و یا هر دو تخمدان دیده می شود. و همینطور در مایع آسیت نیر یافت می شود.

مرحله II یا درجه دو :

در این مرحله سلول های سرطانی در بافت های مجاور مثل لوله های تخمدان و رحم نیز دیده می شود.

مرحله III یا درجه سوم :

در این مرحله سلول های سرطانی از محیط لگن و بافت های اطاف فراتر رفتند. و در غدد لنفاوی نیز دیده می شوند.

مرحله IV یا درجه چهارم :

در مرحله ی چهارم سرطان متاستاز و نفوذ سلول های سرطانی به دیگر اندام ها دیده می شود. مثلا سلول های سرطانی در کبد و ریه دیده می شوند.

 

درمان سرطان تخمدان 

درمان سرطان تخمدان به صورت ترکیبی از روش های شیمی درمانی و جراحی انجام می پذیرد. و سابقه ی بالین بیمار ، نوع سرطان ، و درجه ی سرطان مشخص کننده ی نوع روش درمانی است.

درمان های موضعی :

در درمان های موضعی از جراحی و پرتودرمانی استفاده می شود. و بیشتر در مواردی کاربرد دارد که سرطان فراگیر نشده باشد.

درمان های سیستماتیک :

هنگامی که داروهای شیمی درمانی به صورت خوراکی و تزریقی مورد استفاده قرار می گیرند از روش سیستماتیک استفاده شده است. این شیوه از آن جهت که سلول های سرطانی در هر نقطه ای از بدن را از بین می برد حائز اهمیت است. گاهی اوقات شیمی درمانی بصورت صفاقی انجام می گیرد. یعنی مواد شیمی درمانی از طریق لول های باریک به طور مستقیم به درون شکم و لگن فرستاده می شوند.

درمان جراحی :

جراح  با باز کردن حفره ی شکمی  تصمیم می گیرد که چه مقدار از بافت باید برداشته شود. گاهی اوقات فقط بخشی از یک تخمدان برداشت  می شود. گاهی اوقات جراح تخمدان ها ، لوله های رحمی ، غدد لنفاوی و بخشی از بافت های اطراف را برداشت می کند به این کار کم کردن می گویند.

شیمی درمانی در درمان سرطان تخمدان :

گاهی شیمی درمانی متعاقب عمل جراحی انجام می شود. و گاهی قبل از عمل جراحی . داروهای شیمی درمانی می تواند به صورت خوراکی و تزریقی استفاده شود. معمولا پس از هر دوره شیمی درمانی یک دوره ی استراحت داده می شود. و پس از آن مجددا شیمی درمانی انجام می شود. شیمی درمانی عوارض ناخواسته ای دارد. که همیشه به همراه آن دیده می شود.

پرتو درمانی :

از پرتو درمانی در درمان سرطان تخمدان به ندرت استفاده می شود.

این مقاله توسط تیم محتوای مصطفی بهمدی تهیه شده است.

جهت آشنایی با مصطفی بهمدی کلیک کنید.

مصطفی بهمدی را در صفحات اجتماعی دنبال کنید.