قند خون
در این مقاله سعی کرده ایم تمام مطالبی را که در مورد قند خون به آن نیاز دارید را مطرح کنیم. تمام کربوهیدرات هایی که ما به صورت روزانه در وعده های غذایی و میان وعده ها مثل انواع شیرینی جات،برنج، نان، میوه ها، بستنی، شکر و … استفاده می کنیم .
در دستگاه گوارش به قند های ساده تری مثل گلوکز تبدیل می شوند. و از طریق روده به جریان خون جذب می شوند.
گلوکز یا همان قند منبع اصلی انرژی برای سلول های بدن و تنها منبع انرژی برای مغز است. سطح گلوکز در خون باید به طور نسبتا ثابت حفظ شود. و ذخیره ثابتی از گلوکز به طور پیوسته در دسترس سلول های بدن قرار گیرد. سلول های بدن گلوکز را با واسطه ی هورمونی به نام انسولین از خون برمی دارند. و به صورت انرژی تبدیل می کنند. و باعث سوخت و ساز بدن و رشد می شوند.
اگر میزان این گلوکز در خون افزایش پیدا کند و یا هورمون انسولین در بدن نباشد یا کم ترشح شود . و یا قند به میزان کافی در دسترس سلول ها قرار نگیرد، این قند خون ممکن است علائم آزار دهنده برای شخص ایجاد کند.
بررسی بیماری های قند خون
هیپوگلیسمی یا کاهش قند خون
به مواردی گفته می شود که میزان قند خون به طور ناگهانی پایین بیاید. یکی از خطرناک ترین علائم عدم تعادل قند در خون هیپوگلایسمی است . و نتایج جبران ناپذیری را دارد . چون قند به میزان لازم به سلول ها به خصوص مغز نمی رسد و شخص ممکن است به کما رود.
علائم هیپوگلیسمی
ازعلائم کاهش قند خون می توان به لرزش، تپش قلب ،تعریق، گیجی، گرسنگی و سیاهی رفتن چشم اشاره کرد. کاهش قند نتیجه عدم تعادل بین مصرف گلوکز و تولید گلوکز در بدن می باشد. یعنی افزایش مصرف قند و کاهش تولید آن باعث هیپو گلیسمی می شود.
هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون
به افزایش قند خون به دلیل کاهش یا عدم مصرف قند خون توسط سلول ها گفته می شود. که امروزه به دلیل سبک زندگی های خاص و مصرف غذاهای مملوء از کربوهیدرات های ساده و ورزش نکردن افراد و مواجهه با استرس های زندگی ، سن ظهور این عارضه کاهش پیدا کرده است. و شیوع آن در جهان بسیار افزایش پیدا کرده است.
علائم هایپرگلیسمی
ازعلائم آن پرادراری، پرنوشی، پرخوری، کاهش بدون دلیل وزن است. یکی از نمود های مشخص و بارز هایپرگلیسمی ، ابتلا افراد به بیماری دیابت شیرین است.
دیابت شیرین
بیماری ای که یک اختلال متابولیک شایع است که با افزایش قند خون مشخص می شود. این بیماری به دلیل کمبود ترشح انسولین و یا فعالیت غیر طبیعی انسولین ایجاد می شود.
انسولین و گلوکاگون دو هورمون پروتئینی اصلی تنظیم کننده ی قند خون هستند. این دو هورمون از بعضی از سلول های جزایر لانگرهانس لوزالمعده در خون ترشح می شوند.معمولا نسبت انسولین به گلوکاگون نشان دهنده ی نوع فعالیت بدن است.لوزالمعده یا پانکراس اندامی از بدن است که زیر و پشت معده قرار گرفته است. و دو نقش اساسی برگوارش موادغذایی و تنظیم قند خون با هورمون های ترشحی عهده دارد.
دیابت شیرین شامل انواع دیابت نوع یک و نوع دو و دیگر انواع ویژه مثل دیابت بارداری است.
دیابت نوع1
معمولا در افراد جوان تر با نشانه هایی در طول چند روز یا چند هفته بروزپیدا می کند.اغلب اوقات دیابت نوع یک درنتیجه تخریب خودایمن سلول های تولید کننده انسولین همراه است . که موجب عدم تولید انسولین در بدن می شود.با بالا رفتن قند در خون علائم دیابت مثل خشک شدن دهان و تشنگی، پر ادراری ، کاهش وزن بدون دلیل، پیدایش لکه های تیره در پوست اطراف ابرو و مفاصل و پشت گردن و تاری دید قابل مشاهده است.
در شرایطی که قندخون در افراد دیابتی کنترل نشود . آسیب های جبران ناپذیری برای بیمار به همراه دارد. بنابراین کنترل قند خون برای حفظ سلامتی بسیار حیاتی است.
دیابت نوع2
شایع ترین نوع دیابت است. این بیماری خودایمن نیست و تنها به دلیل تغییرات روی گیرنده ی انسولین که بر روی سلول ها قرار گرفته ایجاد می شود. معمولا افرادی که به این دیابت مبتلا می شوند چاق هستند و چربی روی گیرنده ی انسولین را پوشانده است. البته دلایل ارثی نیز روی این نوع دیابت اثر دارد.
دیابت حاملگی
تغییرات هورمون ها در طی حاملگی، متابولیسم کربوهیدرات ها را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین خانم ها در دوران حاملگی یک مقاومت نسبی نسبت به انسولین پیدا می کنند. این مقاومت در نیمه دوم حاملگی و به خصوص در سه ماهه سوم حاملگی افزایش بیشتری پیدا کرده. و باعث اختلال در تحمل گلوکز می شود. و در این خانم ها لوزالمعده قادر به جبران و افزایش تولید انسولین نیست.
با اینکه بدون تردید بعضی از زنان مبتلا به دیابت بارداری از قبل دچار دیابت آشکار هستند . ولی تا پیش از بارداری تشخیص داده نشده اند . و در طی انجام آزمایش های غربالگری از نظر دیابت در طی بارداری شناسایی می شوند. میزان قند در دیابت بارداری بالاتر از حد نرمال اما پایین تر از مقدار آن در دیابت نوع یک و دو است و تنها در دوران بارداری اتفاق می افتد. و پس از این دوران معمولا فرد بهبود پیدا می کند.
برای انجام آزمایشات قند خون در صورت داشتن نسخه پزشک می توانید از همراه آزما استفاده نمایید.
اگر نسخه پزشک ندارید و قصد انجام چکاپ برای قند خون خود دارید می توانید از چکاپ شو استفاده نمایید.
علائم دیابت بارداری
دیابت بارداری نیز همانند سایر دیابت ها پرادراری و تشنگی زیاد از علامت های اصلی آن است . ولی به صورت عمده این دیابت با آزمایش های غربالگری بارداری توسط پزشک مربوطه تشخیص داده می شود.
عوارض دیابت
بالا بودن قند خون با گذشت زمان باعث آسیب به اعصاب، نارسایی های کلیوی و از بین بردن مویرگ های خونی و کوری و زخم های جبران ناپذیر در اندام ها مخصوصا پا می شود. به طوری که با کاهش جریان خون و آسیب دیدن سلول های عصبی، احتمال عفونت های شدیدی مثل آلودگی با انواع باکتری و قارچ ها شده . و چون در افراد دیابتی زخم ها به کندی بهبود پیدا میکنند. چاره ای جز قطع پا برای جلوگیری از انتشار آلودگی در بدن برای پزشک نیست.
تفسیر آزمایش های قند خون
گلوکز را از نمونه های خون تام، پلاسما، سرم و به طور کلی از همه ی مایعات بدن می توان اندازه گیری کرد. و از نظر بالینی اهمیت زیادی دارد.
قند خون ناشتا یا FBS (Fasting Blood Sugar)
بیشترین آزمایشی که در آزمایشگاه ها برای سنجش میزان قند استفاده می شود قند خون ناشتا است.
شرایط لازم برای آزمایش قند خون ناشتا
برای اندازه گیری قند ناشتا در آزمایشگاه بیمار باید حداقل 8 ساعت و حداکثر 16 ساعت ناشتا باشد.
شب قبل از آزمایش شام سبک میل کند.
آب خوردن در طی این زمان در حد متعارف ایرادی ندارد.
ناشتا بودن بیشتر از 16 ساعت به دلیل واکنش های طبیعی بدن باعث بالاتر رفتن قند در خون می شود. که این بالا بودن نشان دهنده ی دیابت داشتن فرد است در حالی که فرد دیابت ندارد.
مقدار نرمال وغیرنرمال
مقدار نرمال در افراد طبیعی: 70 تا 110
افراد مستعد دیابت در 10 سال آینده: 110 تا 126
افراد دیابتی: بزرگتر و مساوی 126
قند خون رندوم یا BS
نیاز به ناشتایی ندارد و پزشک بدون توجه به زمان خوردن آخرین وعده غذایی این آزمایش را می نویسد. این آزمایش برای تشخیص و مدیریت و کنترل میزان قند در دیابت کاربرد دارد.
مقادیر نرمال
افراد 0 تا 50 سال: <140
افراد 50 تا 60 سال:<150
افراد بالای 60 سال:<160
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی یا GTT
در این آزمایش بیمار باید حداقل 8 ساعت ناشتا باشد. یک آزمایش خون به صورنت ناشتا گرفته می شود. پس از آن در آزمایشگاه به بیمار محلول گلوکز داده می شود که بیمار باید آن محلول را کامل میل نماید.و پس از دو ساعت دوباره آزمایش خون گرفته می شود.تا دیابت تشخیص داده شود. در طی این دو ساعت نباید پیاده روی و ورزش انجام داد. و در شب قبل (طی ناشتا بودن) و در طول این دو ساعت از مصرف دخانیات و جویدن آدامس جلوگیری کرد.
مقدار طبیعی :
در این آزمایش بعد از دوساعت: 70 تا 120
حتما بخوانید: نرمال رنج آزمایش چربی خون
قند 120 روزه یا هموگلوبین A1C (HBA1C):
ارزیابی و کنترل قند خون در دراز مدت و چگونگی روند درمان بیماران دیابتی با این آزمایش اثبات می شود . و سطح گلوکز خون را در طی 6 تا 8 هفته به صورت میانگین به پزشک گزارش می دهد.این آزمایش نیازی به ناشتا بودن ندارد . و مقدار طبیعی آن در 18 سال به بالا 4 تا 6 درصد است. این میزان در افرادی که به خوبی قند خود را کنترل نمی کنند. افزایش یافته است و در افرادی که خونریزی مزمن یا نارسایی کلیوی یا هر دلیلی که موجب مرگ گلبول های قرمز باشد، کاهش یافته است.
قند خون خود را در خانه اندازه بگیرید.
برای اندازه گیری قند در منزل می توانیم از دستگاه گلوکومتر استفاده کنیم. به طوری که پس از ضدعفونی کردن سر انگشت با پنبه الکی و سوراخ کردن قسمت کوچکی از سر انگشت با سوزن به صورت سریع و محکم نه با اعمال فشار، انگشت را به آرامی فشار داده تا خون روی نوار تست گلوکومتر جاری شود. پس از چند ثانیه میزان قند خون روی دستگاه درج می شود. با یادداشت کردن عدد آن و در جریان گذاشتن پزشک ، می توانیم قند خون خود را کنترل کنیم. البته اندازه گیری قند خون برای افرادی که فرد دیابتی در خانواده دارند. یا افزایش وزن بالا دارند . و یا باردار هستند. و افراد با فشار خون بالا ، بیماری قلبی، زنان سندروم تخمدان پلی کیستیک و … ارجحیت بالاتری دارد.
کاهش قند خون با 11 گیاه دارویی در منزل
قبل از کشف انسولین به عنوان دارو برای کاهش قند خون در بیماران دیابتی ، درمان با گیاهان دارویی و با روش های سنتی انجام می گرفت.
پیاز و سیر: ترکیبات فعال گوگردی موجود در پیاز و سیر نقش اصلی را در کاهش قند خون دارد. و تاثیرات کاهش قند خون ناشتا و قند خون در زمان مصرف غذا با قرص های سیر تهیه شده، گزارش شده است.
شنبلیله: تجویز 15 تا 50 گرم پودر دانه شنبلیله علاوه بر کاهش مختصر قند خون باعث کاهش چربی خون نیز می شود.
چای سبز: مصرف روزانه 1.5 گرم پودر چای سبز خشک موجب کاهش مختصر قند خون در بیماران دیابتی می شود. مقدار توصیه شده برای بیماران دیابتی مصرف 2 فنجان چای سبز دم کرده در طول روز است.
دارچین: عصاره ی دارچین تاثیر بر کنترل قند خون افراد دیابتی و پیش دیابتی دارد. و باید از عصاره دارچین خالص استفاده شود.
سرکه سیب: خوردن سرکه سیب به دلیل مزه ی تند و تلخ برای بعضی افراد مشکل است . می توان از سرکه ی سیب در هنگام مصرف سالاد برای کاهش قند خون استفاده کرد.
درمجموع مصرف گیاهان دارویی توسط بیماران دیابتی تحت هیچ شرایطی نباید بدون تجویز و بدون نظارت پزشک انجام گیرد و هرگز نباید جایگزین داروهای این بیماران و یا انسولین شود. چون اثر این گیاهان بسیار خفیف است . و ممکن است اثر متفاوتی از فردی نسبت به فرد دیگر داشته باشد. و از طرفی ممکن است با دارو های مصرفی آنها تداخل داشته باشد. بنابراین در حال حاضر هیچ گونه توصیه ی علمی در ارتباط با مصرف آن وجود ندارد.
چگونه از دیابت جلوگیری کنیم؟
4 تا 6 ساعت برای هضم یک وعده ی غذایی زمان نیاز است . بنابراین قبل از این که بدن برای بالا بردن قند تلاش کند. بهتر است کمی غذا بخوریم در این صورت می توانیم بین وعده های اصلی روزانه ، هر 3 تا 6 ساعت یک میان وعده مصرف کنیم.
از کربوهیدرات های فرآوری شده مثل ماکارونی ، برنج سفید، نان و … که قند های ساده و راحت الوصول برای بدن دارند حدالامکان جلوگیری کنیم . و با دانه ها و حبوبات و پروتئین و برنج قهوه ای و … جایگزین کنیم. بهتر است بزرگ ترین وعده ی غذایی ما صبحانه باشد. و شام بسیار سبک و حداقل 4 ساعت قبل از خواب مصرف شود. برای کنترل وزن خود روزانه و به طور مستمر فعالیت بدنی حداقل 30 دقیقه داشته باشیم.
این مطلب توسط تیم محتوای مصطفی بهمدی تهیه شده است.
جهت آشنایی با مصطفی بهمدی کلیک کنید.
مصطفی بهمدی را می توانید در شبکه های اجتماعی دنبال نمایید.
[…] و چاقی مخصوصا دیابت نوع دو می توانند باعث سرطان کبد شوند. این خطر در صورت اضافه […]
بسیار عالی و مفید بود ممنون
مرسی از شما